MEDIA

NOORDHOLLANDS DAGBLAD
BOEVEN BOUWEN BARBECUES

HEERHUGOWAARD - De meeste bedrijven houden het liever stil als hun producten in elkaar worden gezet aan de lopende band in de gevangenis. Het merk Bad Boys Brand daarentegen maakt er geen geheim van dat veroordeelde misdadigers de producten in elkaar lassen. Sterker nog, de gevangenissfeer wordt bij de stoere barbecues van het bedrijf juist verheven tot extra verkoopargument. ,,Ik voel me hier wel thuis'', zegt een boomlange man in de arbeidsruimte van gevangenis Zuyder Bos in Heerhugowaard. ,,Ik zit hier nog twee jaartjes, daarna ga ik elektro doen. De verlichting op Schiphol, of zo.''

Nu werkt hij aan barbecues en buitenhaarden. Hij is een van 340 langgestraften in deze gevangenis waar vooral zware geweldsplegers zitten - kruimeldieven vind je hier niet. Reclamemaker Bas van der Landen kwam op het idee voor Bad Boys Brand en hij krijgt wel eens de angstige vraag: 'kan dit product in elkaar gezet zijn door een moordenaar of een verkrachter?' Die kans bestaat, moet hij dan zeggen.

Bone collector De productnamen verwijzen naar de nor: een barbecueschort heet 'the butcher', de tangen gaan onder de naam 'choose your weapon', het afvalbakje wordt verkocht als 'bone collector'. Klanten kunnen hun robuuste kooktoestellen zelf ophalen in de gevangenis van Heerhugowaard. ,,Stoere producten met een rauw randje'', zegt Van der Landen trots. ,,Ik wil ze zelf ook'', zegt gevangenisdirecteur Frans Douw.

Van der Landen kwam wel vaker langs in de penitentiaire inrichting om productiewerk van klanten uit te besteden. Toen zag hij een door gedetineerden in elkaar gelaste kachel en daarna kreeg het idee vorm. Baat Iedereen heeft hier baat bij, legt Douw uit. De buitenwereld krijgt een genuanceerder beeld van gedetineerden. Bedrijven drukken de productiekosten. Gedetineerden kweken zelfvertrouwen, leren een vak en leggen contacten met bedrijven die hen misschien na de detentie in dienst willen nemen. In het geval van Bad Boys kunnen gevangenen zelf meedenken over de productontwikkeling, dat is nooit eerder vertoond in de gevangenisarbeid. Douw: ,,In de gevangenis wordt alle verantwoordelijkheid bij je weggehaald. Niets is van jou. Als jij een product kunt ontwikkelen, wordt het iets van jezelf, het is jouw vakmanschap. Sommigen leven zich helemaal uit in de metaalbewerking.''

Gevangenen verdienen tussen de 76 cent en 1,52 euro per uur. Balen gewone barbecuefabrikanten niet van deze vorm van valse concurrentie? Welnee, zegt Van der Landen. ,,De productielijn is heel klein. En als je een product in lagelonenlanden laat maken, ben je veel goedkoper uit.'' Mededingingsautoriteit NMA heeft landelijke richtlijnen opgesteld voor wat wel en niet is toegestaan. Douw: ,,De justitiële inrichtingen zijn natuurlijk een 'harde' organisatie. Er bestaat een groot machtsverschil tussen ons en de gedetineerde, we ontnemen mensen hun vrijheid, dat is nogal wat. Maar het idee hierachter is boterzacht. Het zijn namelijk nog altijd gewoon mensen met talenten. Het is de bedoeling dat ze straks weer veilig je buurman kunnen worden.''

Gedetineerden met lasapparaten en metaalvijlen, levert dat geen problemen op? Douw: ,,Ik werk hier veertig jaar en weet precies wie ik wat in handen kan geven. Er gebeurt eigenlijk nooit wat. Ik sprak een werkmeester en die zei: in de bouw zijn veel meer vechtpartijen dan in de gevangenis. Iedereen gaat door een detectiepoort, gereedschap staat op naam en als er iets ontbreekt, gaat de hele tent plat tot we het hebben gevonden. De meeste gedetineerden zitten niet te wachten op matpartijen, die willen gewoon rust. We proberen er het beste van te maken, wetend dat we hier nou eenmaal zitten.''

Werkplaats gevangenis nog onderbenut
Personeel dat werkt voor anderhalve euro per uur dat klinkt aantrekkelijk. Toch zijn Nederlandse bedrijven nog huiverig om gedetineerden voor zich te laten werken.

Dertig procent van de arbeidscapaciteit van Nederlandse gevangenissen is nog onbenut. De penitentiaire inrichtingen (PI's) roepen het bedrijfsleven op om meer klussen aan de werkplaatsen uit te besteden. De belangstelling groeit gestaag, zeggen directeur Frans Douw van PI Zuyder Bos en hoofd arbeid Marcel Kiewitt van het ministerie van justitie. ,,Bedrijven waren geneigd hun producten te laten fabriceren in Oost-Europa of China'', zegt Douw, ,,maar ze beseffen dat dat niet meer zo goedkoop is als voorheen en dat de logistiek ingewikkeld is.'' In-Made Sinds 2011 bestaat er een koepelorganisatie voor de arbeid in de gevangenissen: In-Made, een verwijzing naar 'inmate', Engelse voor gedetineerde. Over vorig jaar boekte In-Made 4,4 miljoen euro winst, in 2013 was dat slechts 1,2 miljoen. De efficiëntie is verbeterd.